Bệnh trĩ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa, phòng tránh

Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh trĩ là gì, triệu chứng bệnh trĩ có biểu hiện ra sao, cách chữa trị và phòng tránh bệnh trĩ như thế nào là thắc mắc phổ biến của nhiều người khi gặp phải các triệu chứng như chảy máu hậu môn, sa búi trĩ hay đau rát khi đi đại tiện. Đây là một trong những bệnh lý hậu môn trực tràng phổ biến nhất hiện nay, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người ngồi nhiều, táo bón kéo dài hoặc phụ nữ sau sinh. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng bệnh trĩ gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không điều trị đúng cách. Trong bài viết này, các chuyên gia phòng khám bệnh trĩ Hưng Thịnh sẽ chia sẻ giúp bạn hiểu rõ những thông tin tổng quan nhất về bệnh trĩ.

Bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ (hay còn gọi là lòi dom) là một căn bệnh phổ biến thuộc nhóm bệnh lý hậu môn trực tràng, xảy ra khi các tĩnh mạch ở vùng hậu môn bị phình giãn hoặc căng phồng quá mức do áp lực kéo dài. Tình trạng này gây ra cảm giác đau rát, chảy máu khi đi đại tiện, ngứa ngáy và thậm chí là sa búi trĩ ra ngoài hậu môn nếu bệnh chuyển nặng.

Theo các chuyên gia phòng khám Hưng Thịnh, bệnh trĩ có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở người trưởng thành, dân văn phòng, phụ nữ mang thai và người bị táo bón kéo dài. Việc nhận biết và điều trị sớm sẽ giúp hạn chế biến chứng nguy hiểm cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống.

Các loại bệnh trĩ phổ biến

Dựa vào vị trí xuất hiện của búi trĩ, bệnh được chia thành 3 loại chính:

- Trĩ nội: Là dạng trĩ xuất hiện bên trong ống hậu môn. Do nằm sâu nên ở giai đoạn đầu, trĩ nội thường khó phát hiện. Chỉ khi búi trĩ sa ra ngoài hoặc có dấu hiệu chảy máu khi đại tiện thì người bệnh mới nhận biết rõ hơn.

- Trĩ ngoại: Là tình trạng búi trĩ hình thành ở phía dưới đường lược, nằm ngoài hậu môn nên dễ dàng quan sát bằng mắt thường. Trĩ ngoại thường gây đau rát, sưng tấy và vướng víu khi ngồi hoặc vận động.

- Trĩ hỗn hợp: Là sự kết hợp giữa trĩ nội và trĩ ngoại. Đây là dạng bệnh trĩ phức tạp, thường gặp ở những người bị trĩ lâu năm và không được điều trị đúng cách.

Các cấp độ của bệnh trĩ

Bệnh trĩ nội thường được chia thành 4 cấp độ từ nhẹ đến nặng:

- Độ 1: Chảy máu khi đi đại tiện, chưa sa búi trĩ.

- Độ 2: Búi trĩ sa ra ngoài khi rặn nhưng tự co lại.

- Độ 3: Búi trĩ sa ra ngoài, phải dùng tay đẩy vào.

- Độ 4: Búi trĩ sa thường xuyên, không thể đẩy vào được.

Tóm lại, bệnh trĩ là tình trạng giãn tĩnh mạch hậu môn với nhiều biểu hiện từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh. Việc hiểu rõ “bệnh trĩ là gì” là bước đầu quan trọng giúp người bệnh sớm nhận biết và có hướng điều trị kịp thời, hiệu quả.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ

Bệnh trĩ hình thành do áp lực kéo dài lên các tĩnh mạch vùng hậu môn trực tràng khiến chúng bị giãn nở, sưng phồng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó phổ biến nhất là thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống không khoa học. Dưới đây là những yếu tố hàng đầu gây ra bệnh trĩ mà bạn cần biết:

• Táo bón kinh niên: Táo bón kéo dài là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh trĩ. Khi đại tiện khó khăn, người bệnh thường phải rặn mạnh, tạo áp lực lớn lên tĩnh mạch hậu môn khiến chúng bị phình giãn. Việc phân khô và cứng cọ xát cũng làm tổn thương niêm mạc gây chảy máu và hình thành búi trĩ.

• Thói quen ngồi lâu, ít vận động: Người làm việc văn phòng, tài xế hoặc người ngồi nhiều thường xuyên ít di chuyển khiến máu không lưu thông tốt, đặc biệt là vùng hậu môn trực tràng. Sự ứ đọng tuần hoàn lâu ngày sẽ làm tăng nguy cơ bị trĩ.

• Chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Một khẩu phần ăn thiếu rau xanh, trái cây và uống ít nước sẽ dễ gây táo bón - yếu tố trực tiếp dẫn đến bệnh trĩ. Ngoài ra, thói quen ăn nhiều đồ cay nóng, thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh cũng khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả.

• Mang thai và sinh con: Ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là 3 tháng cuối thai kỳ, tử cung lớn dần gây áp lực lên vùng chậu và tĩnh mạch hậu môn làm tăng nguy cơ mắc trĩ. Trong quá trình sinh thường, việc rặn đẻ cũng góp phần tạo áp lực lớn lên trực tràng dẫn đến hình thành búi trĩ sau sinh.

• Thói quen đi vệ sinh không đúng cách: Việc ngồi lâu trong nhà vệ sinh, vừa đi đại tiện vừa xem điện thoại hoặc đọc sách khiến thời gian đi vệ sinh kéo dài gây áp lực không cần thiết lên hậu môn. Ngoài ra, nhịn đi tiêu thường xuyên cũng khiến phân tích tụ lâu dẫn đến táo bón và hình thành trĩ.

• Tuổi tác và yếu tố cơ địa: Người lớn tuổi thường có chức năng tiêu hóa và tuần hoàn máu kém làm giảm độ đàn hồi của thành mạch máu dẫn đến nguy cơ bị trĩ cao hơn. Ngoài ra, một số người có cơ địa dễ bị trĩ do yếu tố di truyền.

Tóm lại, bệnh trĩ không phải là căn bệnh “từ trên trời rơi xuống” mà phần lớn bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh. Việc nhận biết và điều chỉnh sớm các nguyên nhân gây trĩ sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh hiệu quả và cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa.

Dấu hiệu nhận biết bệnh trĩ

Nhận biết sớm dấu hiệu bệnh trĩ là cách hiệu quả nhất để điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Tuy không phải lúc nào triệu chứng cũng rõ ràng nhưng người bệnh vẫn có thể phát hiện bệnh qua một số biểu hiện đặc trưng dưới đây:

• Chảy máu khi đi đại tiện: Đây là dấu hiệu sớm và phổ biến nhất của bệnh trĩ. Lúc đầu, máu thường lẫn trong phân hoặc dính vào giấy vệ sinh. Về sau, máu có thể nhỏ giọt hoặc bắn thành tia khi rặn mạnh. Tình trạng đi đại tiện ra máu kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt.

• Cảm giác đau rát, ngứa ngáy hậu môn: Bệnh trĩ gây kích ứng vùng da quanh hậu môn, tạo cảm giác ngứa ngáy, nóng rát, đau tức, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh. Đôi khi người bệnh có cảm giác đau kéo dài, nhất là khi ngồi lâu hoặc vận động nhiều.

• Sa búi trĩ ra ngoài hậu môn: Tùy theo mức độ bệnh mà búi trĩ sẽ sa ra ngoài nhiều hay ít:

- Giai đoạn nhẹ: Búi trĩ sa ra khi rặn nhưng tự co lại.

- Giai đoạn nặng: Búi trĩ sa hẳn ra ngoài, phải dùng tay đẩy vào hoặc không thể đẩy vào được nữa.

Đây là dấu hiệu điển hình của trĩ nội độ 2 trở lên hoặc trĩ hỗn hợp. Sa búi trĩ không chỉ gây vướng víu mà còn dễ dẫn đến viêm nhiễm, hoại tử nếu không được xử lý đúng cách.

• Cảm giác cộm, vướng ở hậu môn: Người bệnh thường xuyên có cảm giác có cục thịt lồi ra ở hậu môn, đặc biệt rõ khi ngồi lâu hoặc sau khi đại tiện. Điều này ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và tâm lý khiến người bệnh khó chịu, mất tự tin.

• Hậu môn luôn ẩm ướt, tiết dịch: Khi trĩ chuyển sang giai đoạn nặng, hậu môn thường tiết nhiều dịch nhầy gây ẩm ướt, ngứa ngáy và hôi tanh. Môi trường này là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, dễ dẫn đến viêm da vùng hậu môn và các bệnh lý kèm theo.

Các triệu chứng bệnh trĩ tuy ban đầu có thể nhẹ và thoáng qua nhưng nếu không được phát hiện và điều trị đúng lúc sẽ tiến triển nặng gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Khi xuất hiện những dấu hiệu như chảy máu khi đi vệ sinh, sa búi trĩ, đau rát hậu môn, người bệnh nên nhanh chóng thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Bệnh trĩ có nguy hiểm không?

Bệnh trĩ tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng lại gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời. Ngoài cảm giác đau rát, bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, trĩ còn có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và tâm lý.

Dưới đây là những mối nguy hiểm tiềm ẩn của bệnh trĩ:

• Thiếu máu mãn tính: Một trong những hậu quả phổ biến nhất của bệnh trĩ là chảy máu kéo dài khi đại tiện. Lượng máu mất đi tuy nhỏ mỗi lần nhưng tích lũy theo thời gian sẽ gây thiếu máu khiến người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, giảm tập trung và suy giảm sức đề kháng.

• Nghẹt búi trĩ, hoại tử búi trĩ: Ở giai đoạn nặng, búi trĩ có thể bị sa ra ngoài và mắc kẹt ở hậu môn, không thể tự co lại. Tình trạng này khiến búi trĩ bị nghẹt, tắc nghẽn máu, sưng to và có nguy cơ hoại tử gây đau đớn dữ dội và viêm nhiễm nghiêm trọng nếu không được can thiệp kịp thời.

• Nhiễm trùng vùng hậu môn: Khi hậu môn luôn trong tình trạng ẩm ướt, chảy dịch nhầy, kết hợp với việc vệ sinh không sạch sẽ sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây viêm loét, áp xe hậu môn và các bệnh lý nhiễm trùng khác. Đây là biến chứng nguy hiểm, dễ dẫn đến nhiễm trùng lan rộng nếu không điều trị sớm.

• Rối loạn chức năng hậu môn: Ở những người bị trĩ lâu năm, cơ vòng hậu môn có thể bị tổn thương dẫn đến khó kiểm soát việc đại tiện, thường xuyên có cảm giác mót rặn, són phân hoặc đại tiện không tự chủ. Điều này ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và tâm lý người bệnh.

• Ảnh hưởng đến sinh hoạt và tâm lý: Trĩ gây đau rát, ngứa ngáy khiến người bệnh khó khăn trong việc ngồi, vận động hoặc làm việc. Nỗi lo “búi trĩ sa ra ngoài” hay chảy máu bất ngờ khi đi vệ sinh làm nhiều người mất tự tin, ngại giao tiếp, thậm chí trầm cảm kéo dài.

Vậy bệnh trĩ có nguy hiểm không? Câu trả lời là CÓ nếu không điều trị kịp thời. Nhiều người chủ quan, cho rằng bệnh trĩ là tình trạng “khó nói” nên tự mua thuốc hoặc chịu đựng. Tuy nhiên, chính sự chần chừ đó lại khiến bệnh tiến triển nặng làm tăng chi phí chữa bệnh trĩ và phức tạp hóa quá trình điều trị sau này.

Các phương pháp điều trị bệnh trĩ

Bệnh trĩ là tình trạng có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tùy theo mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những cách điều trị bệnh trĩ phổ biến nhất hiện nay, bao gồm cả nội khoa và ngoại khoa.

1. Điều trị nội khoa (dành cho trĩ độ 1, độ 2)

Áp dụng trong các trường hợp mắc trĩ nhẹ, chưa có biến chứng. Mục tiêu của phương pháp này là giảm triệu chứng làm co búi trĩ và ngăn ngừa bệnh tiến triển.

• Thuốc uống: Giúp tăng độ bền thành mạch, hỗ trợ làm giảm sưng viêm búi trĩ.

• Thuốc bôi và thuốc đặt hậu môn: Tác dụng tại chỗ giúp giảm đau rát, ngứa ngáy và cầm máu. Thường được dùng kết hợp với thuốc uống để tăng hiệu quả điều trị.

Lưu ý: Người bệnh không nên tự ý mua thuốc mà cần có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa để tránh tác dụng phụ hoặc dùng sai thuốc.

2. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Dù áp dụng phương pháp điều trị nào, người bệnh cũng cần kết hợp với lối sống lành mạnh để hỗ trợ điều trị và ngăn bệnh tái phát:

- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung chất xơ.

- Uống đủ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày.

- Hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia và cà phê.

- Đi vệ sinh đúng giờ, tránh rặn mạnh và ngồi lâu trong nhà vệ sinh.

- Tập thể dục thường xuyên để cải thiện lưu thông máu, hạn chế táo bón.

3. Điều trị ngoại khoa (áp dụng cho trĩ nặng: độ 3 - 4)

Khi búi trĩ sa ra ngoài, chảy máu nhiều, điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc đã có biến chứng thì người bệnh cần can thiệp bằng các phương pháp can thiệp y khoa như sau:

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su: Bác sĩ dùng vòng cao su thắt gốc búi trĩ để ngăn máu nuôi dưỡng làm búi trĩ hoại tử và rụng sau vài ngày. Phương pháp này thường áp dụng cho trĩ nội độ 1, 2.

• Chích xơ búi trĩ: Bác sĩ sẽ tiêm dung dịch làm xơ hóa và teo nhỏ búi trĩ. Phương pháp này có ưu điểm ít xâm lấn, phục hồi nhanh, tuy nhiên có thể tái phát nếu không điều trị kết hợp nguyên nhân gốc rễ.

• Cắt trĩ bằng laser: Là kỹ thuật sử dụng tia laser để loại bỏ búi trĩ một cách chính xác, ít xâm lấn. Ưu điểm nổi bật gồm: ít đau, ít chảy máu, thời gian hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng sau điều trị.

• Phẫu thuật cắt trĩ Milligan-Morgan: Áp dụng cho các trường hợp trĩ độ 3, 4 nặng, nhiều búi trĩ hoặc trĩ hỗn hợp lâu năm. Phẫu thuật cắt trĩ cho hiệu quả lâu dài nhưng cần chăm sóc kỹ sau mổ để tránh nhiễm trùng, tái phát.

• Cắt trĩ bằng sóng cao tần HCPT: Là phương pháp hiện đại sử dụng nguyên lý nhiệt nội sinh để làm đông và thắt nút mạch máu nuôi búi trĩ, sau đó loại bỏ búi trĩ nhanh chóng. Với ưu điểm vượt trội như: ít đau, ít chảy máu, an toàn, phục hồi nhanh và hạn chế tái phát. Kỹ thuật này được sử dụng rộng rãi tại các phòng khám và bệnh viện chuyên khoa hậu môn trực tràng.

Cách phòng ngừa bệnh trĩ hiệu quả

Bệnh trĩ là hệ quả của nhiều thói quen sinh hoạt không lành mạnh kéo dài vì vậy việc phòng ngừa bệnh trĩ không chỉ đơn giản mà còn rất hiệu quả nếu bạn chủ động thay đổi lối sống. Dưới đây là những cách phòng tránh bệnh trĩ được các chuyên gia khuyến nghị, đặc biệt hữu ích cho những người có nguy cơ cao như dân văn phòng, phụ nữ mang thai, người hay bị táo bón...

• Bổ sung chất xơ vào chế độ ăn uống hàng ngày: Chế độ ăn giàu chất xơ giúp mềm phân, hạn chế táo bón - nguyên nhân hàng đầu gây trĩ. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, củ quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt. Ưu tiên thực phẩm có tính nhuận tràng như đu đủ, chuối, khoai lang, rau mồng tơi… Tránh ăn đồ cay nóng, thức ăn nhanh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ.

• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước giúp làm mềm phân và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả. Người trưởng thành nên uống từ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung thêm nước ép trái cây hoặc canh rau.

• Hình thành thói quen đi đại tiện đúng cách: Đi vệ sinh đúng giờ, tốt nhất vào buổi sáng. Tránh rặn mạnh, ngồi lâu trong nhà vệ sinh (không xem điện thoại hay đọc sách). Không nên nhịn đi đại tiện vì sẽ khiến phân khô cứng, khó đi hơn.

• Tăng cường vận động thể chất: Ngồi nhiều, ít vận động gây ứ trệ tuần hoàn máu, tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch hậu môn. Hãy dành ít nhất 30 phút/ngày để tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, yoga… Nếu làm văn phòng, hãy đứng lên đi lại mỗi 1 - 2 giờ làm việc.

• Kiểm soát cân nặng và tránh áp lực lên vùng hậu môn: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên vùng hậu môn. Nên duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống và luyện tập phù hợp.

• Hạn chế ngồi lâu hoặc đứng lâu một chỗ: Ngồi hoặc đứng quá lâu làm máu dồn ứ ở vùng chậu và hậu môn. Hãy thay đổi tư thế thường xuyên, dùng gối mềm nếu phải ngồi lâu để giảm áp lực lên hậu môn.

• Chăm sóc sức khỏe hậu môn đúng cách: Giữ vùng hậu môn luôn khô ráo, sạch sẽ, tránh ẩm ướt, viêm nhiễm. Vệ sinh nhẹ nhàng bằng nước sạch hoặc nước ấm sau khi đi vệ sinh. Hạn chế dùng giấy vệ sinh khô, nên thay bằng khăn mềm hoặc vòi xịt.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bệnh trĩ ở giai đoạn đầu thường được kiểm soát tốt bằng thay đổi thói quen sinh hoạt hoặc dùng thuốc. Tuy nhiên, nhiều người vì tâm lý e ngại, chủ quan hoặc tự điều trị tại nhà đã khiến bệnh trở nặng gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc đi khám bác sĩ chuyên khoa hậu môn trực tràng là cần thiết trong những trường hợp sau:

• Đi ngoài ra máu kéo dài

Nếu bạn thường xuyên chảy máu tươi khi đi đại tiện, kể cả với lượng ít nhưng kéo dài nhiều ngày, đó có thể là dấu hiệu của trĩ nội, trĩ ngoại hoặc các bệnh lý hậu môn trực tràng khác như nứt kẽ hậu môn, polyp trực tràng, thậm chí ung thư. Đây là lý do hàng đầu để bạn cần được khám trĩ sớm.

• Xuất hiện búi trĩ sa ra ngoài hậu môn

Khi cảm nhận thấy có khối mềm, lồi ra ở hậu môn, đặc biệt nếu phải dùng tay đẩy vào hoặc búi trĩ không tự co lại sau khi đại tiện, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay. Đây là biểu hiện của trĩ nội độ 2 trở lên hoặc trĩ hỗn hợp, cần can thiệp y khoa để tránh hoại tử, nhiễm trùng.

• Hậu môn đau rát, sưng viêm, tiết dịch bất thường

- Cảm giác đau rát liên tục, ngứa ngáy vùng hậu môn.

- Xuất hiện dịch nhầy, ẩm ướt hoặc mùi hôi khó chịu.

- Có dấu hiệu sưng đỏ, viêm nhiễm.

Đây là cảnh báo của nhiễm trùng hậu môn hoặc biến chứng trĩ mà bạn không nên chậm trễ xử lý.

• Điều trị bằng thuốc không hiệu quả

Nếu bạn đã từng sử dụng thuốc đặt, thuốc bôi hoặc thuốc uống trong một thời gian mà triệu chứng không thuyên giảm, cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và chuyển hướng điều trị kịp thời.

• Trĩ tái phát nhiều lần

Nhiều người sau điều trị nội khoa hoặc áp dụng mẹo dân gian vẫn tái phát bệnh trĩ. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ đánh giá lại mức độ tổn thương và tư vấn phương pháp điều trị triệt để hơn như thắt trĩ, đốt laser, HCPT hoặc phẫu thuật cắt trĩ.

Trên đây là những thông tin chi tiết giúp bạn hiểu rõ bệnh trĩ là gì, nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng điển hình, cũng như các phương pháp điều trị và cách phòng ngừa hiệu quả. Bệnh trĩ nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng hướng sẽ không gây nguy hiểm, ngược lại nếu chủ quan có thể dẫn đến nhiều biến chứng khó lường. Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ, bạn nên chủ động thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu còn có bất kỳ câu hỏi nào khác liên quan đến bệnh trĩ, bạn hãy liên hệ ngay tới hotline/zalo 0352.612.932 để được các bác sĩ chuyên khoa hậu môn trực tràng của phòng khám đa khoa Hưng Thịnh trực tiếp giải đáp miễn phí.

‍