Nứt kẽ hậu môn: Nguyên nhân, triệu chứng, hình ảnh, cách chữa

Tìm hiểu về bệnh nứt kẽ hậu môn là gì, nguyên nhân do đâu, dấu hiệu nhận biết qua hình ảnh bệnh nứt kẽ hậu môn và cách chữa trị như thế nào hiệu quả là những thắc mắc được không ít người quan tâm. Bởi đây là một trong những bệnh lý vùng hậu môn trực tràng phổ biến gây ra những cơn đau rát, chảy máu và khó chịu kéo dài cho người bệnh. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Sau đây, các chuyên gia Phòng khám Hưng Thịnh Xã Đàn sẽ chia sẻ tới bạn đọc những thông tin tổng quát về bệnh nứt kẽ hậu môn.

Bệnh nứt kẽ hậu môn là gì?

Nứt kẽ hậu môn là tình trạng xuất hiện một vết rách nhỏ hoặc vết loét nông ở niêm mạc ống hậu môn. Tổn thương này thường gây đau đớn dữ dội, đặc biệt là trong và sau khi đi đại tiện kèm theo hiện tượng chảy máu tươi. Nứt hậu môn không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến các biến chứng nhiễm trùng nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh nứt kẽ hậu môn có thể gặp ở mọi đối tượng từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ đến người trưởng thành và người cao tuổi. Những người bị táo bón mãn tính, tiêu chảy kéo dài hoặc phụ nữ mang thai, người có lối sống ít vận động là nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Tuy nhiên, bất kỳ ai dù nam hay nữ đều có thể mắc bệnh nếu không chú ý chăm sóc sức khỏe tiêu hóa và vệ sinh hậu môn đúng cách.

Việc phát hiện và điều trị sớm bệnh nứt kẽ hậu môn đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nếu được can thiệp kịp thời, tổn thương có thể hồi phục nhanh chóng, hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng hậu môn, áp xe hậu môn hay hình thành vết nứt mạn tính khó điều trị. Ngược lại, khi để bệnh kéo dài không những gây đau đớn kéo dài mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn

Bệnh nứt kẽ hậu môn hình thành chủ yếu do tổn thương cơ học hoặc viêm nhiễm tại vùng niêm mạc hậu môn. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng này, trong đó phổ biến nhất bao gồm:

• Táo bón kéo dài, rặn mạnh khi đi đại tiện

Táo bón là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh nứt kẽ hậu môn. Khi phân khô cứng và to, người bệnh phải rặn mạnh để đẩy phân ra ngoài làm tăng áp lực lên thành hậu môn. Áp lực này dễ khiến lớp niêm mạc mỏng manh bị rách dẫn đến vết nứt đau đớn.

• Tiêu chảy mạn tính

Ngược lại với táo bón, tiêu chảy kéo dài cũng là yếu tố nguy cơ gây nứt kẽ hậu môn. Phân lỏng liên tục và tình trạng viêm nhiễm tại vùng hậu môn khiến lớp niêm mạc bị tổn thương dễ hình thành các vết nứt.

• Vệ sinh hậu môn không đúng cách

Việc lau chùi hậu môn quá mạnh tay hoặc sử dụng giấy vệ sinh thô ráp có thể gây trầy xước làm tổn thương da hậu môn. Nếu vết thương nhỏ này không được chăm sóc đúng cách thì nó có thể phát triển thành vết nứt nghiêm trọng hơn.

• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn

Quan hệ tình dục không an toàn qua đường hậu môn có thể gây ra các vết rách nhỏ tại niêm mạc hậu môn. Những tổn thương này nếu không được xử lý kịp thời rất dễ dẫn đến tình trạng nứt kẽ hậu môn, thậm chí kèm theo nhiễm trùng.

• Các bệnh lý liên quan

Một số bệnh lý đường tiêu hóa và hậu môn có thể là yếu tố thúc đẩy hình thành nứt kẽ hậu môn, bao gồm:

- Bệnh trĩ: Các búi trĩ làm thay đổi cấu trúc ống hậu môn khiến khu vực này dễ bị tổn thương khi đi đại tiện.

- Bệnh Crohn: Một bệnh lý viêm ruột mạn tính gây viêm loét làm suy yếu lớp niêm mạc hậu môn.

- Viêm đại trực tràng: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài cũng khiến hậu môn dễ bị nứt rách.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai và sau sinh, người cao tuổi hoặc những người ít vận động cũng có nguy cơ cao bị nứt kẽ hậu môn do sự thay đổi về áp lực ổ bụng, rối loạn tiêu hóa và suy yếu cơ vòng hậu môn.

Triệu chứng bệnh nứt kẽ hậu môn

Bệnh nứt kẽ hậu môn thường dễ nhận biết nhờ vào những biểu hiện đặc trưng tại vùng hậu môn, đặc biệt là khi đi đại tiện. Việc nắm rõ các triệu chứng sẽ giúp người bệnh chủ động phát hiện và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển thành mạn tính. Các dấu hiệu phổ biến của nứt kẽ hậu môn bao gồm:

• Đau rát hậu môn

Cơn đau do nứt kẽ hậu môn thường xuất hiện đột ngột trong lúc đi cầu hoặc ngay sau đó. Người bệnh có cảm giác đau nhói, bỏng rát như bị dao cứa ở vùng hậu môn. Đôi khi cơn đau kéo dài nhiều giờ sau khi đại tiện gây cảm giác khó chịu kéo dài gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.

• Chảy máu tươi khi đi vệ sinh

Một trong những dấu hiệu điển hình của nứt kẽ hậu môn là đi đại tiện ra máu. Máu thường có màu đỏ tươi dính theo phân hoặc nhỏ giọt sau khi đi cầu. Lượng máu thường không nhiều như bệnh trĩ nhưng cũng khiến người bệnh lo lắng, sợ hãi mỗi lần đại tiện.

• Cảm giác ngứa ngáy, khó chịu quanh hậu môn

Ngoài đau và chảy máu, nứt kẽ hậu môn còn gây ngứa rát tại vùng hậu môn do vết nứt bị viêm nhẹ hoặc do dịch tiết kích thích da xung quanh. Tình trạng này dễ làm người bệnh gãi nhiều khiến tổn thương nặng thêm và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

• Thấy vết rách nhỏ ở rìa hậu môn

Khi quan sát kỹ có thể thấy một vết rách nhỏ thường nằm ở đường giữa phía sau hậu môn. Vết nứt mới thường nông nhưng nếu để lâu không điều trị sẽ sâu hơn, bờ vết thương dày lên, khó lành, chuyển thành nứt kẽ hậu môn mạn tính.

• Các dấu hiệu kèm theo: sưng đỏ, viêm nhiễm

Ở những trường hợp nặng hoặc bị nhiễm trùng, vùng da quanh hậu môn có thể sưng đỏ, đau nhức. Một số người còn xuất hiện các khối sưng nhỏ hoặc mụn mủ cạnh hậu môn, cảnh báo biến chứng áp xe hậu môn nguy hiểm.

Những triệu chứng này tuy không quá khó nhận biết nhưng dễ bị nhầm lẫn với bệnh trĩ hoặc các bệnh lý hậu môn khác. Do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh nên chủ động đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Hình ảnh bệnh nứt kẽ hậu môn

Để giúp bạn dễ dàng nhận diện và phân biệt với những bệnh khác, dưới đây chúng tôi cung cấp một số hình ảnh bệnh nứt kẽ hậu môn thực tế. Những hình ảnh này sẽ giúp bạn hình dung rõ ràng hơn về các vết nứt, mức độ tổn thương và các dấu hiệu thường gặp của bệnh. Tuy nhiên, nếu bạn nghi ngờ mình mắc phải bệnh này, hãy thăm khám để được tư vấn và chữa trị đúng cách.

Bệnh nứt kẽ hậu môn có nguy hiểm không?

Nhiều người cho rằng nứt kẽ hậu môn chỉ là một tổn thương nhỏ và có thể tự khỏi, tuy nhiên trên thực tế, nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời thì bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

• Biến chứng tiềm ẩn của bệnh nứt kẽ hậu môn

- Nhiễm trùng hậu môn:

Khi vết nứt kéo dài và tiếp xúc thường xuyên với phân, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào vết thương gây viêm nhiễm. Tình trạng nhiễm trùng không chỉ khiến vết nứt khó lành mà còn có thể lan rộng ra các mô xung quanh gây đau đớn dữ dội và sưng nề.

- Hình thành mụn mủ, áp xe quanh hậu môn:

Nhiễm trùng nặng có thể dẫn tới hình thành các ổ mủ (áp xe hậu môn). Áp xe gây sưng, nóng, đỏ và đau vùng hậu môn có thể kèm theo sốt. Nếu không được xử lý kịp thời, áp xe có nguy cơ vỡ ra hoặc tiến triển thành bệnh rò hậu môn.

- Chuyển thành nứt kẽ hậu môn mạn tính:

Vết nứt ban đầu nếu không được chữa trị sẽ phát triển thành vết nứt mạn tính với bờ xơ hóa có thể hình thành các thẻ da, polyp hậu môn hoặc u nhú trong ống hậu môn. Lúc này, việc điều trị sẽ khó khăn hơn và thường phải can thiệp ngoại khoa thay vì chỉ dùng thuốc thông thường.

• Tác động đến tâm lý và chất lượng cuộc sống

- Người bệnh luôn trong trạng thái lo lắng, sợ hãi mỗi khi đi đại tiện vì cảm giác đau rát dữ dội.

- Tình trạng đau kéo dài ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, công việc và cả đời sống tình dục.

- Một số trường hợp e ngại không đi khám khiến bệnh nặng hơn làm tăng nguy cơ biến chứng.

Tuy bệnh nứt kẽ hậu môn không trực tiếp đe dọa tính mạng nhưng nếu chủ quan không điều trị sớm sẽ gây ra nhiều biến chứng phức tạp và tốn kém chi phí điều trị sau này. Vì vậy, khi có các dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh nên chủ động đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và xử lý kịp thời.

Cách chẩn đoán bệnh nứt kẽ hậu môn

Để điều trị hiệu quả bệnh nứt kẽ hậu môn, việc chẩn đoán chính xác ngay từ giai đoạn đầu là vô cùng quan trọng. Hiện nay, quy trình chẩn đoán nứt kẽ hậu môn tại các cơ sở y tế chuyên khoa thường bao gồm:

• Khai thác triệu chứng lâm sàng

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi thăm chi tiết về các triệu chứng người bệnh đang gặp phải như:

- Đau rát, nhói buốt hậu môn khi đi đại tiện hoặc sau khi đi cầu.

- Chảy máu đỏ tươi theo phân hoặc nhỏ giọt sau khi vệ sinh.

- Cảm giác ngứa ngáy, sưng đau ở vùng hậu môn.

- Thời gian xuất hiện các triệu chứng, tần suất và mức độ nghiêm trọng.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hỏi thêm về tiền sử bệnh tiêu hóa, thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống để đánh giá nguy cơ táo bón, tiêu chảy hoặc các yếu tố khác có thể góp phần gây bệnh.

• Thăm khám trực tiếp hậu môn

Sau khi khai thác bệnh sử, bác sĩ sẽ tiến hành khám hậu môn trực tiếp. Thủ thuật này giúp:

- Phát hiện các vết rách nhỏ hoặc loét nông tại rìa hậu môn, thường ở vị trí 6 giờ hoặc 12 giờ theo đồng hồ.

- Đánh giá mức độ sâu, kích thước của vết nứt.

- Xác định tình trạng viêm nhiễm, sưng nề hoặc dấu hiệu của biến chứng như áp xe, rò hậu môn.

Các xét nghiệm cần thiết nếu nghi ngờ bệnh lý nền

Trong một số trường hợp, nếu bác sĩ nghi ngờ nứt kẽ hậu môn là dấu hiệu của bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng hơn (như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng) các xét nghiệm chuyên sâu có thể được chỉ định, bao gồm:

- Nội soi hậu môn – trực tràng: Giúp quan sát trực tiếp toàn bộ ống hậu môn và đoạn trực tràng, đánh giá chính xác tổn thương.

- Xét nghiệm phân: Phát hiện tình trạng nhiễm khuẩn, ký sinh trùng hoặc máu ẩn trong phân.

- Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng viêm nhiễm hoặc dấu hiệu thiếu máu do chảy máu kéo dài.

Các phương pháp điều trị nứt kẽ hậu môn

Điều trị nứt kẽ hậu môn hiệu quả cần dựa trên mức độ tổn thương và nguyên nhân gây bệnh. Tùy theo tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa nhằm nhanh chóng làm lành vết nứt, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng.

1. Điều trị nội khoa (dành cho nứt kẽ hậu môn cấp tính)

Với các trường hợp nứt kẽ hậu môn mới khởi phát, tổn thương còn nhẹ thì phương pháp điều trị nội khoa thường mang lại hiệu quả cao, bao gồm:

• Dùng thuốc

- Thuốc bôi hậu môn: Các loại thuốc giúp làm giãn cơ vòng hậu môn, tăng lưu lượng máu, từ đó thúc đẩy quá trình lành vết nứt.

- Thuốc giảm đau, kháng viêm: Giúp giảm cảm giác đau rát và hạn chế tình trạng viêm nhiễm tại chỗ.

- Thuốc nhuận tràng: Được chỉ định cho người bị táo bón nhằm làm mềm phân, giảm áp lực khi đi đại tiện, tránh gây tổn thương thêm cho vết nứt.

• Chăm sóc tại nhà

- Ngâm hậu môn nước ấm: Thực hiện 2–3 lần/ngày, mỗi lần 10–15 phút giúp thư giãn cơ vòng, giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu tại chỗ.

- Ăn uống khoa học: Tăng cường chất xơ, uống nhiều nước để ngăn ngừa táo bón, hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ.

- Vệ sinh hậu môn nhẹ nhàng: Sử dụng nước ấm và khăn mềm để lau chùi sau mỗi lần đi vệ sinh.

Với phác đồ điều trị phù hợp, phần lớn các trường hợp nứt kẽ hậu môn cấp tính có thể khỏi hoàn toàn trong vòng 4–6 tuần mà không cần can thiệp phẫu thuật.

2. Điều trị ngoại khoa (áp dụng cho nứt kẽ hậu môn mạn tính)

Nếu điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả hoặc bệnh đã chuyển sang giai đoạn mạn tính với vết nứt sâu, xơ hóa, xuất hiện thẻ da hoặc polyp hậu môn, bác sĩ sẽ cân nhắc các phương pháp ngoại khoa như:

- Cắt cơ vòng trong hậu môn: Là phương pháp phổ biến nhất hiện nay được thực hiện nhằm làm giảm áp lực trong ống hậu môn, tạo điều kiện cho vết nứt nhanh lành. Thủ thuật này có tỷ lệ thành công cao, ít tái phát và thời gian phục hồi nhanh.

- Phẫu thuật tạo hình vết nứt: Áp dụng cho những trường hợp vết nứt lớn, lâu ngày không lành. Bác sĩ sẽ loại bỏ mô xơ hóa và làm mới vết thương giúp vùng hậu môn phục hồi tốt hơn.

- Các phương pháp hiện đại ít xâm lấn: Điều trị bằng laser CO2 hoặc kỹ thuật xâm lấn tối thiểu HCPT cũng đang được áp dụng tại nhiều cơ sở y tế uy tín giúp rút ngắn thời gian hồi phục, giảm đau và hạn chế biến chứng.

Cách phòng ngừa bệnh nứt kẽ hậu môn

Nứt hậu môn là bệnh lý hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu duy trì thói quen sinh hoạt khoa học và chăm sóc sức khỏe hệ tiêu hóa đúng cách. Dưới đây là những biện pháp phòng tránh hiệu quả bạn nên áp dụng:

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý

- Tăng cường chất xơ: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt để làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và hạn chế táo bón – nguyên nhân chính gây nứt kẽ hậu môn.

- Uống đủ nước: Cung cấp cho cơ thể từ 1,5–2 lít nước mỗi ngày giúp giữ ẩm cho phân, hỗ trợ nhu động ruột hoạt động trơn tru hơn.

- Hạn chế thực phẩm khó tiêu: Tránh ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, thức ăn nhanh, rượu bia và cà phê vì những thực phẩm này dễ gây táo bón và kích thích niêm mạc hậu môn.

• Tạo thói quen đại tiện khoa học

- Đi vệ sinh đúng giờ: Hình thành thói quen đi cầu vào một khung giờ cố định mỗi ngày giúp đào thải phân đều đặn, hạn chế tích tụ phân gây táo bón.

- Không nhịn đại tiện: Nhịn đi vệ sinh sẽ khiến phân lưu lại lâu trong ruột, hút nước trở nên khô cứng làm tăng nguy cơ nứt kẽ hậu môn.

- Hạn chế rặn mạnh khi đi cầu: Cố gắng rặn mạnh làm tăng áp lực lên hậu môn gây tổn thương lớp niêm mạc mỏng manh. Nếu đi cầu khó khăn nên thay đổi tư thế, hít thở sâu hoặc sử dụng thuốc hỗ trợ theo chỉ dẫn của bác sĩ.

• Duy trì lối sống vận động

- Tăng cường vận động thể chất: Đi bộ, yoga, bơi lội hoặc các bài tập nhẹ nhàng hàng ngày giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa và phòng ngừa táo bón hiệu quả.

- Tránh ngồi hoặc đứng quá lâu: Thay đổi tư thế thường xuyên trong ngày, nhất là với người làm việc văn phòng, để giảm áp lực lên vùng hậu môn.

• Giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ

- Vệ sinh nhẹ nhàng: Sau khi đi vệ sinh nên rửa hậu môn bằng nước sạch hoặc nước ấm thay vì dùng giấy khô cứng, tránh gây tổn thương vùng da nhạy cảm.

- Sử dụng sản phẩm dịu nhẹ: Nếu cần thì hãy dùng các dung dịch vệ sinh chuyên biệt, không chứa hóa chất gây kích ứng.

• Khám sức khỏe định kỳ

- Chủ động thăm khám: Nếu có dấu hiệu bất thường như đau rát hậu môn, chảy máu sau đại tiện, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra kịp thời, tránh để bệnh tiến triển nặng.

Một số câu hỏi thường gặp về bệnh nứt kẽ hậu môn

Khi gặp phải các triệu chứng của nứt kẽ hậu môn, nhiều người bệnh có những băn khoăn nhất định về cách điều trị và phòng tránh bệnh. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp nhất cùng lời giải đáp chi tiết từ chuyên gia:

Câu hỏi 1: Nứt hậu môn có tự khỏi không?

Trả lời: Ở giai đoạn sớm, nếu vết nứt nhỏ và người bệnh biết cách chăm sóc đúng (ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước, ngâm hậu môn nước ấm, tránh táo bón), vết nứt kẽ hậu môn có thể tự lành sau 4–6 tuần. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, đau nhiều hoặc tái đi tái lại, cần can thiệp y tế để tránh chuyển thành nứt kẽ hậu môn mạn tính.

Câu hỏi 2: Bị nứt kẽ hậu môn nên kiêng ăn gì?

Trả lời: Người bệnh nên hạn chế các loại thực phẩm sau:

- Đồ ăn cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt.

- Thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chiên xào.

- Đồ uống kích thích như cà phê, rượu bia.

- Các món ăn chế biến sẵn nhiều chất bảo quản gây khó tiêu.

Thay vào đó nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt.

Câu hỏi 3: Sau điều trị nứt kẽ hậu môn có tái phát không?

Trả lời: Có. Nếu người bệnh không thay đổi thói quen sinh hoạt như tiếp tục nhịn đi đại tiện, ăn uống thiếu chất xơ, uống ít nước hoặc ngồi lâu ít vận động, bệnh rất dễ tái phát. Do đó sau điều trị, việc duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi tình trạng hậu môn định kỳ là rất cần thiết.

Câu hỏi 4: Điều trị nứt kẽ hậu môn có đau không?

Trả lời: Phương pháp điều trị nội khoa (dùng thuốc, ngâm hậu môn) hầu như không gây đau. Trong trường hợp cần can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật cắt cơ vòng trong hoặc phẫu thuật tạo hình), bệnh nhân sẽ được gây tê hoặc gây mê nên quá trình điều trị không đau. Sau mổ, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau phù hợp để đảm bảo sự thoải mái cho người bệnh.

Câu hỏi 5: Nứt hậu môn có ảnh hưởng đến quan hệ tình dục không?

Trả lời: Khi đang bị nứt kẽ hậu môn, người bệnh có thể cảm thấy đau rát, khó chịu vùng hậu môn từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến đời sống tình dục, nhất là trong các hoạt động có liên quan đến vùng chậu - hậu môn. Vì vậy, khi bị nứt kẽ hậu môn nên hạn chế quan hệ tình dục đường hậu môn và tuân thủ điều trị cho đến khi bệnh khỏi hẳn.

Trên đây là chia sẻ của các chuyên gia về nguyên nhân, dấu hiệu, hình ảnh và cách chữa nứt kẽ hậu môn. Việc nhận diện đúng các triệu chứng và hiểu rõ về nguyên nhân sẽ giúp bạn có cách phòng ngừa hiệu quả và điều trị đúng phương pháp. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn thêm về nứt kẽ hậu môn thì hãy liên hệ với bác sĩ phòng khám đa khoa uy tín Hưng Thịnh để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác.

‍